Γράφει ο ΒΕΝΙΖΕΛΟΣ ΛΕΒΕΝΤΟΓΙΑΝΝΗΣ
Διαβάστε ΕΔΩ το πρώτο μέρος
http://www.onalert.gr/stories/Smyrnhapo_to_oneiroston_efialth_kai_th_katastrofh/7909
http://veteranoi.blogspot.gr/2015/08/blog-post_771.html
http://veteranoi.blogspot.gr/2015/08/blog-post_678.html
Σε στρατιωτικό επίπεδο η εκστρατεία στη Μικρασία μπορεί να χωριστεί σε δύο μεγάλες περιόδους.
Την πρώτη περίοδο όπου ο Στρατός φτάνει στη Σμύρνη και ξεκινάει τις εκκαθαριστικές επιχειρήσεις στην ευρύτερη περιοχή προκειμένου να ανακουφιστεί από την πίεση και τις δολοφονίες των Τσετών και των ατάκτων.
Σε αυτή την περίοδο (πριν τις εκλογές της 1ης Νοεμβρίου) το πνεύμα είναι επιθετικό και η χώρα λαμβάνει βοήθεια από τους συμμάχους. Ακόμη αυτή την περίοδο ο Κεμάλ υπολείπεται τόσο σε δυνάμεις όσο και σε υλικό.
Η δεύτερη φάση ξεκινά σχεδόν μετά τις εκλογές όπου το στράτευμα αν και ουσιαστικά ευνουχίζεται συνεχίζει να έχει ακμαιότατο ηθικό. Όμως σε αυτή τη Β περίοδο ο Κεμάλ έχει ήδη δημιουργήσει στρατό, οι σύμμαχοι και κυρίως οι Γάλλοι και οι Ιταλοί (και φυσικά οι Σοβιετικοί) συνάπτουν συμφωνίες μαζί του.
Οι χειρισμοί της πολιτικής αλλά και της στρατιωτικής ηγεσίας είναι ερασιτεχνικοί. Σε διπλωματικό επίπεδο η χώρα είναι ανύπαρκτη και ανίκανη πλέον να επιβάλει τη γνώμη και τις απόψεις της στην Ευρώπη, ενώ σε στρατιωτικό επίπεδο ο Κεμάλ έξυπνα παρασύρει το Ελληνικό στράτευμα στην αχανή ενδοχώρα.
Αυτό έχει δύο τεράστια οφέλη για τους Τούρκους:
α) οι γραμμές ανεφοδιασμού των Ελλήνων ανοίγουν επικίνδυνα με αποτέλεσμα και οι βάσεις να είναι έρμαια στις επιθέσεις των ατάκτων στα μετόπισθεν αλλά και το στράτευμα που όλο προχωρούσε προς Ανατολάς να εξαντλείται και να φθείρεται πριν την μεγάλη μάχη έξω από την Άγκυρα.
Και β) Όσο ο Ελληνικός στρατός έφευγε από τα παράλια και προχωρούσε μέσα στην ενδοχώρα τόσο απομακρυνόταν από περιοχές με καθαρά ελληνικό και χριστιανικό στοιχείο. Πλέον τα μέρη που διέσχιζε ήταν Τουρκικά. Ο Κεμάλ το εκμεταλλεύτηκε και παρουσίαζε συνέχεια τον αγώνα τους ως Απελευθερωτικό και αγώνα ανεξαρτησίας.
Ένα μικρό χαρακτηριστικό παράδειγμα για το πόσο εγκληματική ήταν η τοποθέτηση άκαπνων αξιωματικών σε καίριες θέσεις είναι το εξής. Οι νέο αφιχθέντες αξιωματικοί της επιμελητείας και τροφοδοσίας που ήταν υπεύθυνοι να στέλνουν στην πρώτη γραμμή, που ολοένα προχωρούσε, τρόφιμα και πυρομαχικά, έκαναν το εξής τραγικό: Λίγο πριν τη μάχη στο Σαγγάριο, και ενώ οι στρατιώτες μας διέσχιζαν εξαντλημένοι την αχανέστατη και άνυδρη Αλμυρά έρημο, η επιμελητεία σαν τροφή τους προμήθευε...παστό ψάρι και ρέγγες, δίχως νερό. Ο Ελληνικός στρατός είχε να πολεμήσει εκτός από τους Τούρκους και την ανικανότητα των ηγετών του.
Είναι χαρακτηριστική η ανταπόκριση του Έρνεστ Χέμινγουεϊ, που κάλυπτε τότε τα γεγονότα σαν απεσταλμένος της TORONDO SUN στον πόλεμο:
“Οι Ελληνες ήταν πρώτης τάξεως πολεμιστές και σίγουρα, κάμποσα σκαλοπάτια παραπάνω από το στρατό του Κεμάλ. Αυτή είναι η άποψη του Γουίτταλ. Πιστεύει ότι οι τσολιάδες θα είχαν καταλάβει την Άγκυρα - και θα είχαν τελειώσει τον πόλεμο αν δεν είχαν προδοθεί.
Όταν ο Κωνσταντίνος ήρθε στην εξουσία όλοι οι Έλληνες αξιωματικοί που ήταν σε επιτελικές θέσεις υποβαθμίστηκαν αμέσως σε χαμηλότερα πόστα. Πολλοί απ' αυτούς είχαν πάρει τα γαλόνια τους με ανδραγαθήματα στο πεδίο της μάχης.
Ηταν έξοχοι πολεμιστές και σπουδαίοι ηγέτες. Αυτό δεν εμπόδισε το κόμμα του Κωνσταντίνου να τους διώξει και να τους αντικαταστήσει με αξιωματικούς που δεν είχαν ακούσει ποτέ τους να πέφτει ούτε μια ντουφεκιά. Αυτό είχε σαν αποτέλεσμα να σπάσει το μέτωπο.”
2 Μαΐου 1919 Σμύρνη
Η προκυμαία έχει γεμίσει ασφυκτικά. Από τα Μπεζεστένια έως το Θέατρο. Οι κοσμοπολίτες κάτοικοι της Σμύρνης δεν κοιμήθηκαν το προηγούμενο βράδυ. Αγωνιούσαν, περίμεναν. Την επαύριο ο Ελληνικός στρατός θα πατούσε μετά από εκατοντάδες χρόνια, πάλι στο χώμα της Ιωνίας. Το λιμάνι στα παράλια της μικράς Ασίας είχε παρουσιάσει μια αξιοζήλευτη οικονομική και πολιτιστική άνοδο. Σχεδόν ολόκληρο το εμπόριο της Μεσογείου περνούσε από εκεί.
Η Γαλλία η Ιταλία και η Αγγλία είχαν εγκαταστήσει τράπεζες, οι ΗΠΑ προξενείο. Η Σμύρνη είχε όπερα, είχε σχολές είχε γυμνάσια, είχε βιβλιοθήκες, είχε θέατρα και κινηματογράφους. Είχε λέσχες και μουσεία. Είχε εφημερίδες , περιοδικά. Είχε νοσοκομεία ιδρύματα και ορφανοτροφεία.
Η Σμύρνη ήταν το Παρίσι της Μεσογείου. Την ίδια ώρα η Αθήνα προσπαθούσε να ξεπεράσει την νοοτροπία του μικρού χωριού και να αναπτυχθεί.
Η σύγκριση εκείνη την εποχή ανάμεσα στις 2 πόλεις και το βιωτικό επίπεδο τους, ήταν συντριπτικά υπέρ της Σμύρνης.
Οι Ιταλοί την ήθελαν, το ίδιο και οι Γάλλοι (οι Άγγλοι προτιμούσαν τα πετρέλαια της Μοσούλης και τα Στενά), τελικά ο Βενιζέλος με το επιχείρημα ότι στη Σμύρνη ζει αμιγώς Ελληνικός πληθυσμός στην πλειοψηφία του, ο οποίος κινδυνεύει από τις σφαγές των Τούρκων, τους προλαβαίνει και με τις ευλογίες της Αγγλίας στέλνει στρατό.
ΒΕΝΙΖΕΛΟΣ προς ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΕΞΩΤΕΡΙΚΩΝ
“Ταύτην την στιγμήν το Ανώτατον Συμβούλιον της Συνδιασκέψεως με πληροφορεί ότι εν τη σημερινή συνεδριάσει απεφάσισεν ομοφώνως, όπως το εκστρατευτικόν σώμα αναχωρήση ΑΜΕΣΩΣ δια Σμύρνην. ΖΗΤΩ ΤΟ ΕΘΝΟΣ”
Στις 2 Μαΐου του 1919 ο Μέραρχος Ζαφειρίου διοικητής της 1ης Μεραρχίας ελέγχει από το ΑΒΕΡΩΦ την προκυμαία και δίνει τη διαταγή. Στις 7.50 ο σηματωρός του ΠΑΤΡΙΣ σαλπίζει και οι εύζωνοι του 1/38 αποβιβάζονται. Ο πρώτος τσολιάς που πατάει την Ιωνική γη, σκύβει και φιλάει το χώμα. Ο κόσμος παραληρεί, κλαίει, τραγουδά τον Εθνικό ύμνο, ράνει με λουλούδια τους στρατιώτες. Αμέσως οι Έλληνες φαντάροι ακροβολίζονται σε καίρια σημεία της Πόλης.
Οι πληροφορίες όμως που ήθελαν τους “συμμάχους” Ιταλούς να υποδαυλίζουν την απόβαση, βγαίνουν αληθινές. Οι Τούρκοι στο μαχαλά τους ήταν ήσυχοι. Εξάλλου με τους Έλληνες της Σμύρνης δεν είχαν κανένα πρόβλημα. Το αντίθετο.
Όμως οι Ιταλοί δεν θα άφηναν αναπάντητη την διπλωματική τους ήττα από τον Βενιζέλο. Ξεσήκωσαν και όπλισαν τα ακραία τουρκικά στοιχεία και λίγα λεπτά μετά την αποβίβαση των Ελλήνων (η οποία έγινε με απίστευτη δυσκολία λόγω του πλήθους) άρχισαν να πυροβολούν αδιάκριτα, ταμπουρωμένοι σε κάποια κτίρια. Οι στρατιώτες απαντούν και σε λίγα λεπτά όλα έχουν τελειώσει.
Οι Διαταγές του Βενιζέλου δεν χωρούν αμφισβήτηση: “Κανείς φαντάρος ή αξιωματικός δεν θα κάμει το παραμικρό ενάντια στο Τουρκικό στοιχείο.
Η ποινή θα είναι θάνατος.
Πρέπει να δείξουμε ότι το αξίζουμε”...
Έτσι ξεκίνησε το όνειρο της Μεγάλης Ελλάδας... η κατάληξη του θα γραφτεί τρία χρόνια αργότερα , πάλι στην ίδια προκυμαία. Το όνειρο θα γίνει ένας αιματοβαμμένος εφιάλτης...
Σε στρατιωτικό επίπεδο τώρα , είναι ίσως η πρώτη φορά που ένας στρατός που ξεπερνούσε τις 170.000, δίχως να χάσει, ουσιαστικά ηττήθηκε, διαλύθηκε, έγινε φάντασμα...
Ας δούμε κάποιες διαφορές με τον στρατό του Κεμάλ
Το βασικότερο όλων είναι το ΣΧΕΔΙΟ και ο προγραμματισμός. Ο Ελληνικός στρατός μετά τις εκλογές δεν είχε κάποιο πλάνο δράσης.
Θα κρατηθούμε στην γραμμή Εσκί Σεχίρ -Κιουτάχεια- Αφιον; Θα προελάσουμε ανατολικότερα να συντρίψουμε τον Κεμάλ στην Άγκυρα; Θα στείλουμε όλες τις δυνάμεις να καταλάβουν την ...Κωνσταντινούπολη για να πιέσουμε τους “Συμμάχους”; Θα υποχωρήσουμε στη γραμμή Σμύρνης και θα αμυνθούμε; Τίποτε και λίγο από όλα. Ηγεσία (στρατιωτική και πολιτική) ήταν ανύπαρκτη και ανίκανη να σχεδιάσει ένα επιτελικό σχέδιο.
Την ίδια ώρα ο Κεμάλ συσπείρωνε τον στρατό αλλά και τον κόσμο γύρω του. Έριχνε το δόλωμα και υποχωρούσε. Και οι Έλληνες όλο και παρασυρόντουσαν σε ένα φαύλο κύκλο που άφηνε μόνο νεκρούς.
Την ανυπαρξία σχεδίου ήρθε να συμπληρώσει και η άγνοια. Οι Τούρκοι ήξεραν κάθε στιγμή, κάθε λεπτό όλες τις κινήσεις των Ελλήνων. Που κατευθύνονται, πόσοι είναι, τι οπλισμό φέρουν. Ήξεραν τα πάντα.
Οι Έλληνες δεν γνώριζαν το παραμικρό. Έμπαιναν σε μια άγρια ενδοχώρα σαν τα πρόβατα στη σφαγή.
Οπλισμένοι μόνο με το θάρρος τους αλλά αυτό δεν έφτανε. Είναι χαρακτηριστικό ότι στην τελευταία μάχη στο Σαγκάριο έξω από την Άγκυρα, ενώ αρχικά η μία μετά την άλλη οι γραμμές άμυνας των Τούρκων έσπαγαν και διαφαινόταν ένας ακόμη ελληνικός θρίαμβος, η ηγεσία του στρατεύματος αγνοούσε ότι ο Κεμάλ είχε δημιουργήσει επί μήνες ένα ασύλληπτο δίκτυο άμυνας, με εκατοντάδες οχυρώματα και πυροβολεία που κάλυπτε το ένα το άλλο σε ένα απίστευτο βάθος.
Οι ηγεσία αγνοούσε τα βασικά, τη διάταξη των Τούρκων. Που είναι το πυροβολικό που παραμονεύει το ιππικό, που βρίσκονται οι Τσέτες άτακτοι. Αγνοούσε τα αυτονόητα, δεν διάβαζε τον τρόπο που ο Κεμάλ εφάρμοζε “επιθετική άμυνα”.
Έστελναν στον θάνατο έναν αήττητο στρατό και στην προσφυγιά εκατομμύρια κόσμου. Ακόμη και στις 13 Αυγούστου όταν οι Τούρκοι πέρασαν στην αντεπίθεση και επιτέθηκαν στο καλά οχυρωμένο Αφιόν, οι Έλληνες αιφνιδιάστηκαν γιατί περίμεναν επίθεση από άτακτες ομάδες και αντιμετώπισαν έναν οργανωμένο στρατό που χτύπησε με σχέδιο. Σε λίγη ώρα μια μια οι ελληνικές μεραρχίες συντρίφθηκαν και υποχώρησαν.
Οι γραμμές επίσης είχαν ανοίξει επικίνδυνα. Επικοινωνία δεν υπήρχε. Ούτε με τηλέγραφο ούτε με τηλέφωνο. Μια διαταγή για ένα ελιγμό έπρεπε να φύγει από τη Σμύρνη και πολλές φορές έφτανε στην πρώτη γραμμή όταν η μάχη είχε τελειώσει.
Ο Αρχιστράτηγος Χατζηανέστης, ο έχων το γενικό πρόσταγμα, βρισκόταν στο αρχηγείο στη Σμύρνη και έδινε διαταγές επί χάρτου, (την ώρα της αρχικής Τουρκικής αντεπίθεσης ο Χατζηανέστης ήταν στην... Αθήνα και σχεδίαζε την κατάληψη της Κωνσταντινούπολης) ενώ ο Κεμάλ, ήταν στην πρώτη γραμμή και έδινε διαταγές από το μέτωπο.
Τέλος να αναφέρουμε ότι το Ελληνικό εκστρατευτικό Σώμα της Μικρασίας αριθμούσε 177.000 στρατιώτες εκ των οποίων την κρίσιμη ώρα, οι μάχιμοι ήταν 70.000. Οι υπόλοιποι είχαν “αποσπαστεί” σε άλλες υπηρεσίες.
Κάτι που ποτέ δεν θα γινόταν με άλλη ηγεσία στο στράτευμα. Η πειθαρχεία ήταν μια άγνωστη λέξη. Δεν θα αναφερθούμε στους καθημερινούς, εκατοντάδες αυτοτραυματισμούς. Όταν δεν σε εμπνέει η ηγεσία κάνεις τα πάντα να φύγεις από την κόλαση. Όταν η ηγεσία βρίσκεται μέσα στη φωτιά μαζί σου, τότε πρώτος πολεμάς...
Φυσικά δεν θα παραλείψουμε να αναφερθούμε στο ρόλο των συμμάχων.
Είναι γεγονός ότι ο Βενιζέλος είχε προσδεθεί στο άρμα των Άγγλων. Οι κινήσεις του βόλευαν τους Άγγλους, αλλά εξυπηρετούσαν και τους σκοπούς της Ελλάδας. Το χρήμα και τα εφόδια έρχονταν συνέχεια. Μια φορά οι Άγγλοι δεν συμφώνησαν με μια κίνηση του Βενιζέλου για να μην δυσαρεστήσουν τους Τούρκους και ο κρητικός πολιτικός απείλησε ότι θα απέσυρε τον στρατό από τη Σμύρνη.
Θα άφηνε έτσι τα νώτα των Εγγλέζων στα στενά που είχαν καταλάβει, ΑΚΑΛΥΠΤΑ. Αμέσως υπαναχώρησαν.
Οι Γάλλοι και φυσικά οι “σύμμαχοι” Ιταλοί έπαιξαν έναν άθλιο ρόλο εις βάρος των Ελλήνων. Έναν ρόλο που η ηγεσία που διαδέχθηκε τον Βενιζέλο αποδέχτηκε και δεν αντέδρασε καθόλου. Μυστικά στην αρχή απροκάλυπτα μετά, εφοδίαζαν τον Κεμάλ με χρήματα και πολεμικό υλικό με αντάλλαγμα νέες συμφωνίες. Οι Τούρκοι στο νότο έβρισκαν καταφύγιο μέσα στις Ιταλικές γραμμές. Έβγαιναν χτυπούσαν, έκαιγαν χωριά δολοφονούσαν με ιταλικά όπλα και μετά έμπαιναν πάλι στις γραμμές των συμμάχων και δυτικών γειτόνων μας Ιταλών.
Χαρακτηριστικό γεγονός. Στις 20 Ιουνίου του 1920. Ο συνταγματάρχης Τσάκαλος κυνηγούσε Τούρκους στη γραμμή Αζιζιέ- Αλάν Νταγ. Τότε εμφανίσθηκε ο Ιταλός διοικητής και τόνισε προκλητικά ότι τα μέρη εκείνα ανήκουν στην Ιταλία και να μην τολμήσει κανείς να επιτεθεί γιατί θα υποστεί τις συνέπειες. Ο Διοικητής του Α σώματος αντιστράτηγος Κ. Νίδερ ενημερώθηκε. Οργίστηκε και έδωσε διαταγή να συνεχιστούν οι Ελληνικές επιχειρήσεις καταδίωξης του εχθρού.
Οι Ιταλοί αντέδρασαν πάλι υπέρ των Τούρκων. Τότε ο Νίδερ διέταξε επίθεση κατά πάντων και οποιουδήποτε εμποδίζει το έργο του Στρατού.
Μέσα σε μια μέρα οι άνδρες του 5ου ΣΠ κατέλαβαν όλες τις Ιταλικές θέσεις πέριξ της Ν. Εφέσσου και έκαναν Ιταλούς και Τούρκους να τρέχουν προς τη θάλασσα.
Ο Ιταλός στρατηγός Πόρτα μη μπορώντας να κάνει διαφορετικά δήλωσε πως αποδέχεται την κατάληψη “σαν προσωρινή” . Τελικά για λόγους ισορροπιών επεστράφησαν αυτά τα εδάφη στους Ιταλούς οι οποίοι (μέχρι να πέσει ο Βενιζέλος) δεν τόλμησαν παρόμοιες πράξεις βοήθειας.
ΤΟ ΤΕΛΟΣ
Τα γεγονότα του Αυγούστου και του Σεπτεμβρίου του 1922 είναι λίγο πολύ γνωστά. Ο Ελληνικός Στρατός στη Μικρά Ασία ουδέποτε ηττήθηκε επί της ουσίας. Ο στρατός στην Ιωνία προδόθηκε από τους ίδιους τους ηγέτες του, από τους ηγέτες της χώρας.
Στρατιωτικοί αναλυτές κατακεραυνώνουν την απόφαση να προχωρήσουμε προς την Άγκυρα . Ήταν μια απόφαση που αποδείχθηκε δολοφονική για το στράτευμα. Στο πυρωμένο από τον ήλιο χώμα έξω από την Άγκυρα ο Ελληνικός στρατός έχασε δεκάδες χιλιάδες στρατιώτες και αξιωματικούς. Ο ανθός του στρατεύματος.
Η Άγκυρα, με το “ευφάνταστο” Ελληνικό σχέδιο να προβλέπει μόνο κατά μέτωπον επιθέσεις, δεν θα έπεφτε αλλά και εάν έπεφτε η ηγεσία αγνοούσε την δυνατότητα του Κεμάλ να την εγκαταλείψει και να αποσυρθεί Ανατολικότερα, όλο και πιο μέσα δίχως να μπορεί να νιώσει ότι απειλείται.
Ο αρχιστράτηγος Αναστάσιος Παπούλας (που διαδέχθηκε τον Παρασκευόπουλο και που θα έδινε σε λίγο τη θέση του στον Χατζηανέστη) έβλεπε ότι το μέτωπο έχει “κολλήσει” και ότι οι απώλειες του στρατεύματος μέρα με τη μέρα αυξάνονται δραματικά σε σημείο να απειλείται ή ίδια η υπόσταση του. Στις 26 Αυγούστου τηλεγραφεί στον Θεοτόκη και του λέει πως “η παράταση των επιχειρήσεων γίνεται πλέον επικίνδυνη σε αυτόν τον αγώνα των χαρακωμάτων.
Πρέπει οπωσδήποτε να συναφθεί ανακωχή.” Ο Αρχιστράτηγος συνέλαβε ένα σχέδιο άμυνας στις γραμμές έξω από την Άγκυρα ενώ ταυτόχρονα προετοίμαζε μια ισχυρή επίθεση για να κάμψει τον εχθρό.
Για τον λόγο αυτό είχε διατάξει τον Βασιλόπαι Ανδρέα (διοικητή του Β Σώματος Στρατού) να μετακινηθεί στην ευθεία των άλλων 2 σωμάτων.
Επί 12 ημέρες (έως της 27 Αυγούστου) ο Πρίγκηπας προκλητικά δεν εφάρμοζε την διαταγή και άφηνε έτσι τις πρωτοβουλίες στους Τούρκους. Το στράτευμα έχασε κρίσιμες ημέρες αδράνειας που τις πλήρωνε με αίμα.
Η Στρατιά είχε ασφαλείς πληροφορίες ότι οι Τούρκοι θα προσπαθούσαν να επιτεθούν και να καταφέρουν ισχυρό πλήγμα κατά του Γ Σώματος. Θα απέκοπταν τις επικοινωνίες και θα εγκλώβιζαν το Α και το Β Σώμα με μια κυκλωτική κίνηση.
Το Ελληνικό σχέδιο προέβλεπε τον άμεσο αιφνιδιασμό των Τούρκων με μια ταχεία και ισχυρή επίθεση από το Α και το Β Σώμα, ταυτόχρονα.
Εάν πετύχαινε ο αιφνιδιασμός πολύ πιθανόν να είχε αλλάξει η ροή των γεγονότων. Οι Τούρκοι δεν θα περίμεναν τα δύο σώματα να επιτεθούν και ενδεχομένως να κατέρρεαν. ΟΜΩΣ, την κρίσιμη τελευταία ώρα, ο Πρίγκηπας Ανδρέας, σαν Διοικητής του Β Σώματος, είχε άλλη άποψη. Αυτοβούλως και δίχως να ενημερώσει κανένα σκέφτηκε να μεταφέρει το Β Σώμα πίσω από το Γ σώμα.
Αυτό θα είχε δύο τραγικές συνέπειες. Άφηνε από δεξιά ακάλυπτο το Α Σώμα αλλά και δημιουργούσε ένα τεράστιο κενό στις γραμμές με αποτέλεσμα το Τουρκικό ιππικό με ταχείς μαζικές επιθέσεις να μπορέσει να μακελέψει ολόκληρη τη Στρατιά. (επαναλαμβάνουμε αναφερόμαστε σε ΣΩΜΑΤΑ και όχι σε μικρότερες μονάδες.)
Στις 27 Αυγούστου ο πρίγκηπας Ανδρέας κρατώντας στα χέρια του τη διαταγή της Στρατιάς, δεν αντιδρά όπως θα όφειλε. Αντί να εκτελέσει τη διαταγή, απαντά ότι η επίθεση που τον διατάζουν να εκτελέσει είναι “αδύνατος και ανωφελής” και ότι έχει ήδη διατάξει υποχώρηση και μετακίνηση στα νώτα του Γ Σώματος.
Ο Αρχιστράτηγος Παπούλας κόντεψε να πάθει εμβολή μόλις διάβασε την απάντηση του πρίγκηπα. Οργισμένος τότε του τηλεγραφεί: “Έκπληκτος προ σκέψεως εγκαταλείψεως θέσεως σας, διατάσσω Σώμα να παραμείνει θέσεις του. Μόνος αρμόδιος κρίνει και αποφασίσει τυγχάνω εγώ ως διοικητής Στρατιάς. ΑΝΑΚΑΛΕΣΑΤΕ πάσαν διαταχθείσαν μετακίνησην”
Ο Κεμάλ που έβλεπε τόσες ημέρες τώρα μια γενική απραξία στο Ελληνικό στράτευμα αλλά και την αδράνεια του Β Σώματος και την προετοιμασία του για σύμπτυξη και υποχώρηση πίσω από το Γ σώμα διατάσσει γενική επίθεση κατά του απομονωμένου και ασθενέστερου Α Σώματος.
Οι πύλες της κολάσεως άνοιξαν εκεί ανατολικά του Σαγγάριου. Έλληνες και Τούρκοι σφάζονταν σε μάχες σώμα με σώμα. Ο Ελληνικός στρατός αν και ταλαιπωρημένος, μακρυά από βάσεις ανεφοδιασμού και απομονωμένος, δεν υποχωρεί. Πολεμά και δείχνει ότι μπορεί να νικήσει. Τα ξημερώματα της 29ης Αυγούστου ο Παπούλας πήρε την οριστική απόφαση για επιστροφή του στρατεύματος στις θέσεις άμυνας στο Εσκί Σεχίρ. Στις 09.15 τηλεγραφεί στους διοικητές το δραματικό: “ Ο στρατός απέδωκεν ότι ηδύνατο. Υποχωρούμε”.
Ειρωνεία: το Γ Σώμα μόλις είχε αποκρούσει τη μεγάλη επίθεση των Τούρκων και τους καταδίωκε, αλλά όπως είπαμε δεν υπήρχε καμία συνεννόηση με αποτέλεσμα να σταματήσει την καταδίωξη του εχθρού και να του δώσει τη δυνατότητα να ανασυνταχθεί.
Τι συνέβη όμως εκείνη τη δραματική νύχτα που ελήφθη η απόφαση για υποχώρηση, στο στρατόπεδο των Τούρκων; Ο Γάλλος βιογράφος του Κεμάλ, Μασσέν περιγράφει: “ Ο Κεμάλ περίμενε από στιγμή σε στιγμή ένας από τους δύο αντιπάλους να σπάσει. Και οι δύο ήταν στα όρια τους. Στριφογύριζε στο εκστρατευτικό του γραφείο, άγρυπνος, νευρικός ταραγμένος και αναποφάσιστος.
Τελικά πήρε την απόφαση. Θα διέταζε υποχώρηση. Σηκώθηκε και κατευθύνθηκε στο μαγνητικό τηλέφωνο να δώσει τη δραματική του διαταγή. Δεν είχε διανύσει την απόσταση από το γραφείο του μέχρι το τηλέφωνο όταν εκείνο εχτύπησε. Ήταν ο Φεβζή πασάς: “Οι Έλληνες δίπλωσαν τις σημαίες τους. Υποχωρούν σε όλο το μέτωπο”, του ανήγγειλε.
Τότε ο Κεμάλ έβγαλε ένα ουρλιαχτό λύκου όπως συνήθιζε σε ώρες αβυσσαλέας αποφασιστικότητας και διέταξε γενική αντεπίθεση”
Ο Ελληνικός στρατός υποχωρούσε δίχως ουσιαστικά να χάσει. 23.000 στρατιώτες και αξιωματικοί σκοτώθηκαν στη μάχη της Άγκυρας. Ακόμη και τώρα η έλλειψη οργάνωσης ήταν δραματική. Η διαταγή δεν έφτασε σε όλους με αποτέλεσμα άλλοι να υποχωρούν και άλλοι να μένουν πίσω και να πολεμούν μόνοι τους.
Πλήρης αποδιοργάνωση που έφερε τον πανικό.
Η υποχώρηση πλέον δεν γινόταν συντεταγμένα αλλά άτακτα.
Το Τουρκικό ιππικό και οι Τσέτες χτυπούσαν τα μετόπισθεν των υποχωρούντων Ελλήνων. Οι επιθέσεις τους αποκρούονταν αλλά ο πανικός και η σύγχυση είχαν καταλάβει το στράτευμα.
Ο Κεμάλ σκεπτόμενος στρατιωτικά αποφάσισε να μην καταδιώξει το στράτευμα αλλά μόνο να το παρενοχλεί, και να επιτεθεί κατά της γραμμής άμυνας στο Αφιόν. Να δημιουργήσει μια τεράστια δολοφονική μέγγενη αποκόπτοντας τη δίοδο προς τη θάλασσα.
Έτσι και έκανε.
Την ύστατη στιγμή στις μονάδες που είχαν παραμείνει πίσω και θα μεκελεύονταν μέχρι ενός, εμφανίσθηκε το 5/24. Οι εύζωνες του Πλαστήρα, το Σειτάν ασκέρ, συντεταγμένα και προκαλώντας βαριές απώλειες στους Τούρκους βοήθησαν πολλά τμήματα να απεγκλωβιστούν.
Στο Αφιόν τα Σώματα ανασυγκροτήθηκαν και η πορεία προς τη θάλασσα ξεκίνησε. Την στρατιά ακολουθούσαν χιλιάδες άμαχοι. Ξεριζωμένοι πρόσφυγες που ξεκίνησαν με αραμπάδες, με τρένα και με τα πόδια ένα μακρύ ταξίδι θανάτου για να μην πέσουν στα χέρια των τούρκων.
Η Ελλάδα άφησε την Ιωνία μόνη. Σε λίγες ημέρες θα ερχόταν η σειρά της Σμύρνης να πληρώσει με τον χειρότερο τρόπο την ανικανότητα εκείνων που είχαν στα χέρια τους τις τύχες και τις προσδοκίες ενός λαού.
Η Γκιαβούρ Ισμίρ δεν θα υπήρχε ποτέ πια.
Η ευχή του Πρίγκηπα Ανδρέα εισακούστηκε: “ Θα ήξιζε πράγματι να παραδώσωμεν την Σμύρνην εις τον Κεμάλ δια να τους πετσοκόψει όλους αυτούς εδώ τους αχρείους”...
See more www.onalert.gr
Διαβάστε ΕΔΩ το πρώτο μέρος
http://www.onalert.gr/stories/Smyrnhapo_to_oneiroston_efialth_kai_th_katastrofh/7909
http://veteranoi.blogspot.gr/2015/08/blog-post_771.html
http://veteranoi.blogspot.gr/2015/08/blog-post_678.html
Σε στρατιωτικό επίπεδο η εκστρατεία στη Μικρασία μπορεί να χωριστεί σε δύο μεγάλες περιόδους.
Την πρώτη περίοδο όπου ο Στρατός φτάνει στη Σμύρνη και ξεκινάει τις εκκαθαριστικές επιχειρήσεις στην ευρύτερη περιοχή προκειμένου να ανακουφιστεί από την πίεση και τις δολοφονίες των Τσετών και των ατάκτων.
Σε αυτή την περίοδο (πριν τις εκλογές της 1ης Νοεμβρίου) το πνεύμα είναι επιθετικό και η χώρα λαμβάνει βοήθεια από τους συμμάχους. Ακόμη αυτή την περίοδο ο Κεμάλ υπολείπεται τόσο σε δυνάμεις όσο και σε υλικό.
Η δεύτερη φάση ξεκινά σχεδόν μετά τις εκλογές όπου το στράτευμα αν και ουσιαστικά ευνουχίζεται συνεχίζει να έχει ακμαιότατο ηθικό. Όμως σε αυτή τη Β περίοδο ο Κεμάλ έχει ήδη δημιουργήσει στρατό, οι σύμμαχοι και κυρίως οι Γάλλοι και οι Ιταλοί (και φυσικά οι Σοβιετικοί) συνάπτουν συμφωνίες μαζί του.
Οι χειρισμοί της πολιτικής αλλά και της στρατιωτικής ηγεσίας είναι ερασιτεχνικοί. Σε διπλωματικό επίπεδο η χώρα είναι ανύπαρκτη και ανίκανη πλέον να επιβάλει τη γνώμη και τις απόψεις της στην Ευρώπη, ενώ σε στρατιωτικό επίπεδο ο Κεμάλ έξυπνα παρασύρει το Ελληνικό στράτευμα στην αχανή ενδοχώρα.
Αυτό έχει δύο τεράστια οφέλη για τους Τούρκους:
α) οι γραμμές ανεφοδιασμού των Ελλήνων ανοίγουν επικίνδυνα με αποτέλεσμα και οι βάσεις να είναι έρμαια στις επιθέσεις των ατάκτων στα μετόπισθεν αλλά και το στράτευμα που όλο προχωρούσε προς Ανατολάς να εξαντλείται και να φθείρεται πριν την μεγάλη μάχη έξω από την Άγκυρα.
Και β) Όσο ο Ελληνικός στρατός έφευγε από τα παράλια και προχωρούσε μέσα στην ενδοχώρα τόσο απομακρυνόταν από περιοχές με καθαρά ελληνικό και χριστιανικό στοιχείο. Πλέον τα μέρη που διέσχιζε ήταν Τουρκικά. Ο Κεμάλ το εκμεταλλεύτηκε και παρουσίαζε συνέχεια τον αγώνα τους ως Απελευθερωτικό και αγώνα ανεξαρτησίας.
Ένα μικρό χαρακτηριστικό παράδειγμα για το πόσο εγκληματική ήταν η τοποθέτηση άκαπνων αξιωματικών σε καίριες θέσεις είναι το εξής. Οι νέο αφιχθέντες αξιωματικοί της επιμελητείας και τροφοδοσίας που ήταν υπεύθυνοι να στέλνουν στην πρώτη γραμμή, που ολοένα προχωρούσε, τρόφιμα και πυρομαχικά, έκαναν το εξής τραγικό: Λίγο πριν τη μάχη στο Σαγγάριο, και ενώ οι στρατιώτες μας διέσχιζαν εξαντλημένοι την αχανέστατη και άνυδρη Αλμυρά έρημο, η επιμελητεία σαν τροφή τους προμήθευε...παστό ψάρι και ρέγγες, δίχως νερό. Ο Ελληνικός στρατός είχε να πολεμήσει εκτός από τους Τούρκους και την ανικανότητα των ηγετών του.
Είναι χαρακτηριστική η ανταπόκριση του Έρνεστ Χέμινγουεϊ, που κάλυπτε τότε τα γεγονότα σαν απεσταλμένος της TORONDO SUN στον πόλεμο:
“Οι Ελληνες ήταν πρώτης τάξεως πολεμιστές και σίγουρα, κάμποσα σκαλοπάτια παραπάνω από το στρατό του Κεμάλ. Αυτή είναι η άποψη του Γουίτταλ. Πιστεύει ότι οι τσολιάδες θα είχαν καταλάβει την Άγκυρα - και θα είχαν τελειώσει τον πόλεμο αν δεν είχαν προδοθεί.
Όταν ο Κωνσταντίνος ήρθε στην εξουσία όλοι οι Έλληνες αξιωματικοί που ήταν σε επιτελικές θέσεις υποβαθμίστηκαν αμέσως σε χαμηλότερα πόστα. Πολλοί απ' αυτούς είχαν πάρει τα γαλόνια τους με ανδραγαθήματα στο πεδίο της μάχης.
Ηταν έξοχοι πολεμιστές και σπουδαίοι ηγέτες. Αυτό δεν εμπόδισε το κόμμα του Κωνσταντίνου να τους διώξει και να τους αντικαταστήσει με αξιωματικούς που δεν είχαν ακούσει ποτέ τους να πέφτει ούτε μια ντουφεκιά. Αυτό είχε σαν αποτέλεσμα να σπάσει το μέτωπο.”
2 Μαΐου 1919 Σμύρνη
Η προκυμαία έχει γεμίσει ασφυκτικά. Από τα Μπεζεστένια έως το Θέατρο. Οι κοσμοπολίτες κάτοικοι της Σμύρνης δεν κοιμήθηκαν το προηγούμενο βράδυ. Αγωνιούσαν, περίμεναν. Την επαύριο ο Ελληνικός στρατός θα πατούσε μετά από εκατοντάδες χρόνια, πάλι στο χώμα της Ιωνίας. Το λιμάνι στα παράλια της μικράς Ασίας είχε παρουσιάσει μια αξιοζήλευτη οικονομική και πολιτιστική άνοδο. Σχεδόν ολόκληρο το εμπόριο της Μεσογείου περνούσε από εκεί.
Η Γαλλία η Ιταλία και η Αγγλία είχαν εγκαταστήσει τράπεζες, οι ΗΠΑ προξενείο. Η Σμύρνη είχε όπερα, είχε σχολές είχε γυμνάσια, είχε βιβλιοθήκες, είχε θέατρα και κινηματογράφους. Είχε λέσχες και μουσεία. Είχε εφημερίδες , περιοδικά. Είχε νοσοκομεία ιδρύματα και ορφανοτροφεία.
Η Σμύρνη ήταν το Παρίσι της Μεσογείου. Την ίδια ώρα η Αθήνα προσπαθούσε να ξεπεράσει την νοοτροπία του μικρού χωριού και να αναπτυχθεί.
Η σύγκριση εκείνη την εποχή ανάμεσα στις 2 πόλεις και το βιωτικό επίπεδο τους, ήταν συντριπτικά υπέρ της Σμύρνης.
Οι Ιταλοί την ήθελαν, το ίδιο και οι Γάλλοι (οι Άγγλοι προτιμούσαν τα πετρέλαια της Μοσούλης και τα Στενά), τελικά ο Βενιζέλος με το επιχείρημα ότι στη Σμύρνη ζει αμιγώς Ελληνικός πληθυσμός στην πλειοψηφία του, ο οποίος κινδυνεύει από τις σφαγές των Τούρκων, τους προλαβαίνει και με τις ευλογίες της Αγγλίας στέλνει στρατό.
ΒΕΝΙΖΕΛΟΣ προς ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΕΞΩΤΕΡΙΚΩΝ
“Ταύτην την στιγμήν το Ανώτατον Συμβούλιον της Συνδιασκέψεως με πληροφορεί ότι εν τη σημερινή συνεδριάσει απεφάσισεν ομοφώνως, όπως το εκστρατευτικόν σώμα αναχωρήση ΑΜΕΣΩΣ δια Σμύρνην. ΖΗΤΩ ΤΟ ΕΘΝΟΣ”
Στις 2 Μαΐου του 1919 ο Μέραρχος Ζαφειρίου διοικητής της 1ης Μεραρχίας ελέγχει από το ΑΒΕΡΩΦ την προκυμαία και δίνει τη διαταγή. Στις 7.50 ο σηματωρός του ΠΑΤΡΙΣ σαλπίζει και οι εύζωνοι του 1/38 αποβιβάζονται. Ο πρώτος τσολιάς που πατάει την Ιωνική γη, σκύβει και φιλάει το χώμα. Ο κόσμος παραληρεί, κλαίει, τραγουδά τον Εθνικό ύμνο, ράνει με λουλούδια τους στρατιώτες. Αμέσως οι Έλληνες φαντάροι ακροβολίζονται σε καίρια σημεία της Πόλης.
Οι πληροφορίες όμως που ήθελαν τους “συμμάχους” Ιταλούς να υποδαυλίζουν την απόβαση, βγαίνουν αληθινές. Οι Τούρκοι στο μαχαλά τους ήταν ήσυχοι. Εξάλλου με τους Έλληνες της Σμύρνης δεν είχαν κανένα πρόβλημα. Το αντίθετο.
Όμως οι Ιταλοί δεν θα άφηναν αναπάντητη την διπλωματική τους ήττα από τον Βενιζέλο. Ξεσήκωσαν και όπλισαν τα ακραία τουρκικά στοιχεία και λίγα λεπτά μετά την αποβίβαση των Ελλήνων (η οποία έγινε με απίστευτη δυσκολία λόγω του πλήθους) άρχισαν να πυροβολούν αδιάκριτα, ταμπουρωμένοι σε κάποια κτίρια. Οι στρατιώτες απαντούν και σε λίγα λεπτά όλα έχουν τελειώσει.
Οι Διαταγές του Βενιζέλου δεν χωρούν αμφισβήτηση: “Κανείς φαντάρος ή αξιωματικός δεν θα κάμει το παραμικρό ενάντια στο Τουρκικό στοιχείο.
Η ποινή θα είναι θάνατος.
Πρέπει να δείξουμε ότι το αξίζουμε”...
Έτσι ξεκίνησε το όνειρο της Μεγάλης Ελλάδας... η κατάληξη του θα γραφτεί τρία χρόνια αργότερα , πάλι στην ίδια προκυμαία. Το όνειρο θα γίνει ένας αιματοβαμμένος εφιάλτης...
Σε στρατιωτικό επίπεδο τώρα , είναι ίσως η πρώτη φορά που ένας στρατός που ξεπερνούσε τις 170.000, δίχως να χάσει, ουσιαστικά ηττήθηκε, διαλύθηκε, έγινε φάντασμα...
Ας δούμε κάποιες διαφορές με τον στρατό του Κεμάλ
Το βασικότερο όλων είναι το ΣΧΕΔΙΟ και ο προγραμματισμός. Ο Ελληνικός στρατός μετά τις εκλογές δεν είχε κάποιο πλάνο δράσης.
Θα κρατηθούμε στην γραμμή Εσκί Σεχίρ -Κιουτάχεια- Αφιον; Θα προελάσουμε ανατολικότερα να συντρίψουμε τον Κεμάλ στην Άγκυρα; Θα στείλουμε όλες τις δυνάμεις να καταλάβουν την ...Κωνσταντινούπολη για να πιέσουμε τους “Συμμάχους”; Θα υποχωρήσουμε στη γραμμή Σμύρνης και θα αμυνθούμε; Τίποτε και λίγο από όλα. Ηγεσία (στρατιωτική και πολιτική) ήταν ανύπαρκτη και ανίκανη να σχεδιάσει ένα επιτελικό σχέδιο.
Την ίδια ώρα ο Κεμάλ συσπείρωνε τον στρατό αλλά και τον κόσμο γύρω του. Έριχνε το δόλωμα και υποχωρούσε. Και οι Έλληνες όλο και παρασυρόντουσαν σε ένα φαύλο κύκλο που άφηνε μόνο νεκρούς.
Την ανυπαρξία σχεδίου ήρθε να συμπληρώσει και η άγνοια. Οι Τούρκοι ήξεραν κάθε στιγμή, κάθε λεπτό όλες τις κινήσεις των Ελλήνων. Που κατευθύνονται, πόσοι είναι, τι οπλισμό φέρουν. Ήξεραν τα πάντα.
Οι Έλληνες δεν γνώριζαν το παραμικρό. Έμπαιναν σε μια άγρια ενδοχώρα σαν τα πρόβατα στη σφαγή.
Οπλισμένοι μόνο με το θάρρος τους αλλά αυτό δεν έφτανε. Είναι χαρακτηριστικό ότι στην τελευταία μάχη στο Σαγκάριο έξω από την Άγκυρα, ενώ αρχικά η μία μετά την άλλη οι γραμμές άμυνας των Τούρκων έσπαγαν και διαφαινόταν ένας ακόμη ελληνικός θρίαμβος, η ηγεσία του στρατεύματος αγνοούσε ότι ο Κεμάλ είχε δημιουργήσει επί μήνες ένα ασύλληπτο δίκτυο άμυνας, με εκατοντάδες οχυρώματα και πυροβολεία που κάλυπτε το ένα το άλλο σε ένα απίστευτο βάθος.
Οι ηγεσία αγνοούσε τα βασικά, τη διάταξη των Τούρκων. Που είναι το πυροβολικό που παραμονεύει το ιππικό, που βρίσκονται οι Τσέτες άτακτοι. Αγνοούσε τα αυτονόητα, δεν διάβαζε τον τρόπο που ο Κεμάλ εφάρμοζε “επιθετική άμυνα”.
Έστελναν στον θάνατο έναν αήττητο στρατό και στην προσφυγιά εκατομμύρια κόσμου. Ακόμη και στις 13 Αυγούστου όταν οι Τούρκοι πέρασαν στην αντεπίθεση και επιτέθηκαν στο καλά οχυρωμένο Αφιόν, οι Έλληνες αιφνιδιάστηκαν γιατί περίμεναν επίθεση από άτακτες ομάδες και αντιμετώπισαν έναν οργανωμένο στρατό που χτύπησε με σχέδιο. Σε λίγη ώρα μια μια οι ελληνικές μεραρχίες συντρίφθηκαν και υποχώρησαν.
Οι γραμμές επίσης είχαν ανοίξει επικίνδυνα. Επικοινωνία δεν υπήρχε. Ούτε με τηλέγραφο ούτε με τηλέφωνο. Μια διαταγή για ένα ελιγμό έπρεπε να φύγει από τη Σμύρνη και πολλές φορές έφτανε στην πρώτη γραμμή όταν η μάχη είχε τελειώσει.
Ο Αρχιστράτηγος Χατζηανέστης, ο έχων το γενικό πρόσταγμα, βρισκόταν στο αρχηγείο στη Σμύρνη και έδινε διαταγές επί χάρτου, (την ώρα της αρχικής Τουρκικής αντεπίθεσης ο Χατζηανέστης ήταν στην... Αθήνα και σχεδίαζε την κατάληψη της Κωνσταντινούπολης) ενώ ο Κεμάλ, ήταν στην πρώτη γραμμή και έδινε διαταγές από το μέτωπο.
Τέλος να αναφέρουμε ότι το Ελληνικό εκστρατευτικό Σώμα της Μικρασίας αριθμούσε 177.000 στρατιώτες εκ των οποίων την κρίσιμη ώρα, οι μάχιμοι ήταν 70.000. Οι υπόλοιποι είχαν “αποσπαστεί” σε άλλες υπηρεσίες.
Κάτι που ποτέ δεν θα γινόταν με άλλη ηγεσία στο στράτευμα. Η πειθαρχεία ήταν μια άγνωστη λέξη. Δεν θα αναφερθούμε στους καθημερινούς, εκατοντάδες αυτοτραυματισμούς. Όταν δεν σε εμπνέει η ηγεσία κάνεις τα πάντα να φύγεις από την κόλαση. Όταν η ηγεσία βρίσκεται μέσα στη φωτιά μαζί σου, τότε πρώτος πολεμάς...
Φυσικά δεν θα παραλείψουμε να αναφερθούμε στο ρόλο των συμμάχων.
Είναι γεγονός ότι ο Βενιζέλος είχε προσδεθεί στο άρμα των Άγγλων. Οι κινήσεις του βόλευαν τους Άγγλους, αλλά εξυπηρετούσαν και τους σκοπούς της Ελλάδας. Το χρήμα και τα εφόδια έρχονταν συνέχεια. Μια φορά οι Άγγλοι δεν συμφώνησαν με μια κίνηση του Βενιζέλου για να μην δυσαρεστήσουν τους Τούρκους και ο κρητικός πολιτικός απείλησε ότι θα απέσυρε τον στρατό από τη Σμύρνη.
Θα άφηνε έτσι τα νώτα των Εγγλέζων στα στενά που είχαν καταλάβει, ΑΚΑΛΥΠΤΑ. Αμέσως υπαναχώρησαν.
Οι Γάλλοι και φυσικά οι “σύμμαχοι” Ιταλοί έπαιξαν έναν άθλιο ρόλο εις βάρος των Ελλήνων. Έναν ρόλο που η ηγεσία που διαδέχθηκε τον Βενιζέλο αποδέχτηκε και δεν αντέδρασε καθόλου. Μυστικά στην αρχή απροκάλυπτα μετά, εφοδίαζαν τον Κεμάλ με χρήματα και πολεμικό υλικό με αντάλλαγμα νέες συμφωνίες. Οι Τούρκοι στο νότο έβρισκαν καταφύγιο μέσα στις Ιταλικές γραμμές. Έβγαιναν χτυπούσαν, έκαιγαν χωριά δολοφονούσαν με ιταλικά όπλα και μετά έμπαιναν πάλι στις γραμμές των συμμάχων και δυτικών γειτόνων μας Ιταλών.
Χαρακτηριστικό γεγονός. Στις 20 Ιουνίου του 1920. Ο συνταγματάρχης Τσάκαλος κυνηγούσε Τούρκους στη γραμμή Αζιζιέ- Αλάν Νταγ. Τότε εμφανίσθηκε ο Ιταλός διοικητής και τόνισε προκλητικά ότι τα μέρη εκείνα ανήκουν στην Ιταλία και να μην τολμήσει κανείς να επιτεθεί γιατί θα υποστεί τις συνέπειες. Ο Διοικητής του Α σώματος αντιστράτηγος Κ. Νίδερ ενημερώθηκε. Οργίστηκε και έδωσε διαταγή να συνεχιστούν οι Ελληνικές επιχειρήσεις καταδίωξης του εχθρού.
Οι Ιταλοί αντέδρασαν πάλι υπέρ των Τούρκων. Τότε ο Νίδερ διέταξε επίθεση κατά πάντων και οποιουδήποτε εμποδίζει το έργο του Στρατού.
Μέσα σε μια μέρα οι άνδρες του 5ου ΣΠ κατέλαβαν όλες τις Ιταλικές θέσεις πέριξ της Ν. Εφέσσου και έκαναν Ιταλούς και Τούρκους να τρέχουν προς τη θάλασσα.
Ο Ιταλός στρατηγός Πόρτα μη μπορώντας να κάνει διαφορετικά δήλωσε πως αποδέχεται την κατάληψη “σαν προσωρινή” . Τελικά για λόγους ισορροπιών επεστράφησαν αυτά τα εδάφη στους Ιταλούς οι οποίοι (μέχρι να πέσει ο Βενιζέλος) δεν τόλμησαν παρόμοιες πράξεις βοήθειας.
ΤΟ ΤΕΛΟΣ
Τα γεγονότα του Αυγούστου και του Σεπτεμβρίου του 1922 είναι λίγο πολύ γνωστά. Ο Ελληνικός Στρατός στη Μικρά Ασία ουδέποτε ηττήθηκε επί της ουσίας. Ο στρατός στην Ιωνία προδόθηκε από τους ίδιους τους ηγέτες του, από τους ηγέτες της χώρας.
Στρατιωτικοί αναλυτές κατακεραυνώνουν την απόφαση να προχωρήσουμε προς την Άγκυρα . Ήταν μια απόφαση που αποδείχθηκε δολοφονική για το στράτευμα. Στο πυρωμένο από τον ήλιο χώμα έξω από την Άγκυρα ο Ελληνικός στρατός έχασε δεκάδες χιλιάδες στρατιώτες και αξιωματικούς. Ο ανθός του στρατεύματος.
Η Άγκυρα, με το “ευφάνταστο” Ελληνικό σχέδιο να προβλέπει μόνο κατά μέτωπον επιθέσεις, δεν θα έπεφτε αλλά και εάν έπεφτε η ηγεσία αγνοούσε την δυνατότητα του Κεμάλ να την εγκαταλείψει και να αποσυρθεί Ανατολικότερα, όλο και πιο μέσα δίχως να μπορεί να νιώσει ότι απειλείται.
Ο αρχιστράτηγος Αναστάσιος Παπούλας (που διαδέχθηκε τον Παρασκευόπουλο και που θα έδινε σε λίγο τη θέση του στον Χατζηανέστη) έβλεπε ότι το μέτωπο έχει “κολλήσει” και ότι οι απώλειες του στρατεύματος μέρα με τη μέρα αυξάνονται δραματικά σε σημείο να απειλείται ή ίδια η υπόσταση του. Στις 26 Αυγούστου τηλεγραφεί στον Θεοτόκη και του λέει πως “η παράταση των επιχειρήσεων γίνεται πλέον επικίνδυνη σε αυτόν τον αγώνα των χαρακωμάτων.
Πρέπει οπωσδήποτε να συναφθεί ανακωχή.” Ο Αρχιστράτηγος συνέλαβε ένα σχέδιο άμυνας στις γραμμές έξω από την Άγκυρα ενώ ταυτόχρονα προετοίμαζε μια ισχυρή επίθεση για να κάμψει τον εχθρό.
Για τον λόγο αυτό είχε διατάξει τον Βασιλόπαι Ανδρέα (διοικητή του Β Σώματος Στρατού) να μετακινηθεί στην ευθεία των άλλων 2 σωμάτων.
Επί 12 ημέρες (έως της 27 Αυγούστου) ο Πρίγκηπας προκλητικά δεν εφάρμοζε την διαταγή και άφηνε έτσι τις πρωτοβουλίες στους Τούρκους. Το στράτευμα έχασε κρίσιμες ημέρες αδράνειας που τις πλήρωνε με αίμα.
Η Στρατιά είχε ασφαλείς πληροφορίες ότι οι Τούρκοι θα προσπαθούσαν να επιτεθούν και να καταφέρουν ισχυρό πλήγμα κατά του Γ Σώματος. Θα απέκοπταν τις επικοινωνίες και θα εγκλώβιζαν το Α και το Β Σώμα με μια κυκλωτική κίνηση.
Το Ελληνικό σχέδιο προέβλεπε τον άμεσο αιφνιδιασμό των Τούρκων με μια ταχεία και ισχυρή επίθεση από το Α και το Β Σώμα, ταυτόχρονα.
Εάν πετύχαινε ο αιφνιδιασμός πολύ πιθανόν να είχε αλλάξει η ροή των γεγονότων. Οι Τούρκοι δεν θα περίμεναν τα δύο σώματα να επιτεθούν και ενδεχομένως να κατέρρεαν. ΟΜΩΣ, την κρίσιμη τελευταία ώρα, ο Πρίγκηπας Ανδρέας, σαν Διοικητής του Β Σώματος, είχε άλλη άποψη. Αυτοβούλως και δίχως να ενημερώσει κανένα σκέφτηκε να μεταφέρει το Β Σώμα πίσω από το Γ σώμα.
Αυτό θα είχε δύο τραγικές συνέπειες. Άφηνε από δεξιά ακάλυπτο το Α Σώμα αλλά και δημιουργούσε ένα τεράστιο κενό στις γραμμές με αποτέλεσμα το Τουρκικό ιππικό με ταχείς μαζικές επιθέσεις να μπορέσει να μακελέψει ολόκληρη τη Στρατιά. (επαναλαμβάνουμε αναφερόμαστε σε ΣΩΜΑΤΑ και όχι σε μικρότερες μονάδες.)
Στις 27 Αυγούστου ο πρίγκηπας Ανδρέας κρατώντας στα χέρια του τη διαταγή της Στρατιάς, δεν αντιδρά όπως θα όφειλε. Αντί να εκτελέσει τη διαταγή, απαντά ότι η επίθεση που τον διατάζουν να εκτελέσει είναι “αδύνατος και ανωφελής” και ότι έχει ήδη διατάξει υποχώρηση και μετακίνηση στα νώτα του Γ Σώματος.
Ο Αρχιστράτηγος Παπούλας κόντεψε να πάθει εμβολή μόλις διάβασε την απάντηση του πρίγκηπα. Οργισμένος τότε του τηλεγραφεί: “Έκπληκτος προ σκέψεως εγκαταλείψεως θέσεως σας, διατάσσω Σώμα να παραμείνει θέσεις του. Μόνος αρμόδιος κρίνει και αποφασίσει τυγχάνω εγώ ως διοικητής Στρατιάς. ΑΝΑΚΑΛΕΣΑΤΕ πάσαν διαταχθείσαν μετακίνησην”
Ο Κεμάλ που έβλεπε τόσες ημέρες τώρα μια γενική απραξία στο Ελληνικό στράτευμα αλλά και την αδράνεια του Β Σώματος και την προετοιμασία του για σύμπτυξη και υποχώρηση πίσω από το Γ σώμα διατάσσει γενική επίθεση κατά του απομονωμένου και ασθενέστερου Α Σώματος.
Οι πύλες της κολάσεως άνοιξαν εκεί ανατολικά του Σαγγάριου. Έλληνες και Τούρκοι σφάζονταν σε μάχες σώμα με σώμα. Ο Ελληνικός στρατός αν και ταλαιπωρημένος, μακρυά από βάσεις ανεφοδιασμού και απομονωμένος, δεν υποχωρεί. Πολεμά και δείχνει ότι μπορεί να νικήσει. Τα ξημερώματα της 29ης Αυγούστου ο Παπούλας πήρε την οριστική απόφαση για επιστροφή του στρατεύματος στις θέσεις άμυνας στο Εσκί Σεχίρ. Στις 09.15 τηλεγραφεί στους διοικητές το δραματικό: “ Ο στρατός απέδωκεν ότι ηδύνατο. Υποχωρούμε”.
Ειρωνεία: το Γ Σώμα μόλις είχε αποκρούσει τη μεγάλη επίθεση των Τούρκων και τους καταδίωκε, αλλά όπως είπαμε δεν υπήρχε καμία συνεννόηση με αποτέλεσμα να σταματήσει την καταδίωξη του εχθρού και να του δώσει τη δυνατότητα να ανασυνταχθεί.
Τι συνέβη όμως εκείνη τη δραματική νύχτα που ελήφθη η απόφαση για υποχώρηση, στο στρατόπεδο των Τούρκων; Ο Γάλλος βιογράφος του Κεμάλ, Μασσέν περιγράφει: “ Ο Κεμάλ περίμενε από στιγμή σε στιγμή ένας από τους δύο αντιπάλους να σπάσει. Και οι δύο ήταν στα όρια τους. Στριφογύριζε στο εκστρατευτικό του γραφείο, άγρυπνος, νευρικός ταραγμένος και αναποφάσιστος.
Τελικά πήρε την απόφαση. Θα διέταζε υποχώρηση. Σηκώθηκε και κατευθύνθηκε στο μαγνητικό τηλέφωνο να δώσει τη δραματική του διαταγή. Δεν είχε διανύσει την απόσταση από το γραφείο του μέχρι το τηλέφωνο όταν εκείνο εχτύπησε. Ήταν ο Φεβζή πασάς: “Οι Έλληνες δίπλωσαν τις σημαίες τους. Υποχωρούν σε όλο το μέτωπο”, του ανήγγειλε.
Τότε ο Κεμάλ έβγαλε ένα ουρλιαχτό λύκου όπως συνήθιζε σε ώρες αβυσσαλέας αποφασιστικότητας και διέταξε γενική αντεπίθεση”
Ο Ελληνικός στρατός υποχωρούσε δίχως ουσιαστικά να χάσει. 23.000 στρατιώτες και αξιωματικοί σκοτώθηκαν στη μάχη της Άγκυρας. Ακόμη και τώρα η έλλειψη οργάνωσης ήταν δραματική. Η διαταγή δεν έφτασε σε όλους με αποτέλεσμα άλλοι να υποχωρούν και άλλοι να μένουν πίσω και να πολεμούν μόνοι τους.
Πλήρης αποδιοργάνωση που έφερε τον πανικό.
Η υποχώρηση πλέον δεν γινόταν συντεταγμένα αλλά άτακτα.
Το Τουρκικό ιππικό και οι Τσέτες χτυπούσαν τα μετόπισθεν των υποχωρούντων Ελλήνων. Οι επιθέσεις τους αποκρούονταν αλλά ο πανικός και η σύγχυση είχαν καταλάβει το στράτευμα.
Ο Κεμάλ σκεπτόμενος στρατιωτικά αποφάσισε να μην καταδιώξει το στράτευμα αλλά μόνο να το παρενοχλεί, και να επιτεθεί κατά της γραμμής άμυνας στο Αφιόν. Να δημιουργήσει μια τεράστια δολοφονική μέγγενη αποκόπτοντας τη δίοδο προς τη θάλασσα.
Έτσι και έκανε.
Την ύστατη στιγμή στις μονάδες που είχαν παραμείνει πίσω και θα μεκελεύονταν μέχρι ενός, εμφανίσθηκε το 5/24. Οι εύζωνες του Πλαστήρα, το Σειτάν ασκέρ, συντεταγμένα και προκαλώντας βαριές απώλειες στους Τούρκους βοήθησαν πολλά τμήματα να απεγκλωβιστούν.
Στο Αφιόν τα Σώματα ανασυγκροτήθηκαν και η πορεία προς τη θάλασσα ξεκίνησε. Την στρατιά ακολουθούσαν χιλιάδες άμαχοι. Ξεριζωμένοι πρόσφυγες που ξεκίνησαν με αραμπάδες, με τρένα και με τα πόδια ένα μακρύ ταξίδι θανάτου για να μην πέσουν στα χέρια των τούρκων.
Η Ελλάδα άφησε την Ιωνία μόνη. Σε λίγες ημέρες θα ερχόταν η σειρά της Σμύρνης να πληρώσει με τον χειρότερο τρόπο την ανικανότητα εκείνων που είχαν στα χέρια τους τις τύχες και τις προσδοκίες ενός λαού.
Η Γκιαβούρ Ισμίρ δεν θα υπήρχε ποτέ πια.
Η ευχή του Πρίγκηπα Ανδρέα εισακούστηκε: “ Θα ήξιζε πράγματι να παραδώσωμεν την Σμύρνην εις τον Κεμάλ δια να τους πετσοκόψει όλους αυτούς εδώ τους αχρείους”...
See more www.onalert.gr
Σχόλια
Δημοσίευση σχολίου